မြန်မာ့ရိုးရာမိုးလေဝသခန့်မှန်းပညာ



မြန်မာ့ရိုးရာ မိုးလေဝသခန့်မှန်းနည်းများ

======================

    '' ဗုဒ္ဓဟောကြား  မိုးနိမိတ်ငါးပါး''

၁။ ကောင်းကင်၌  တေဇောဓာတ် 
     ဖောက်ပြန်ခြင်းကြောင့် မိုးမရွာ။

၂။ ကောင်းကင်၌  ဝါယောဓာတ် 
      ဖောက်ပြန်ခြင်းကြောင့် မိုးမရွာ။

၃။ ရာဟုအသုရိန်နတ်မင်း ယူဇနာ(၃၀၀)ရှိသော
     လက်ခုပ်ဖြင့် မိုးရေကိုခံယူပြီး မဟာသမုဒ္ဒရာ၌
     စွန့်ပစ်ခြင်းကြောင့် မိုးမရွာ။

၄။ မိုးနတ္သားမ်ား အပျော်လွန်သဖြင့် 
     သတိလွတ်ကင်း မေ့လျော့ခြင်းကြောင့် 
     မိုးမရွာ။

၅။ သူသူငါငါ လူများစွာတို့
     တရားမစောင့်ခြင်းကြောင့် မိုးမရွာ။

(အံ။ ပဉ္စက။ ၂၁၂ ဝဿသုတ်။ ၄င်း ဋ္ဌ-၇၄)

ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းထက်ပိုသော
ပြည်သူတို့သည် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများဖြင့်
အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုနေကြသော
တောင်သူလယ်သမားမ်ား ဖြစ်ကြသည်။ 
တောင်သူလယ်သမားတို့၏ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး
လုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ရန် စိုက်ပျိုးရေ ရရှိရေးသည် အသက်သွေးကြောတမျှ အရေးကြီးလှသည်။ 
လယ်ယာလုပ်ငန်းများအတွက် စိုက်ပျိုးရေ ရရှိရန် သဘာဝမိုးရေကိုသာ အဓိကထား မှီခိုနေကြရပြီး
မိုးရေ အလုံအလောက်ရရှိမှသာ စိုက်ပျိုးသီးနှံပင်များ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းနိုင်မည်။ 
မိုးရွာသွန်းခြင်းနှင့် သဘာဝမိုးရေကို အားကိုနေရသည့်
အခြေအနေမျိုး ဖြစ်နေသောကြောင့် 
မြန်မာတောင်တို့သည် ရိုးရာမိုးလေဝသ ကြိုတင်ခန့်မှန်းနည်းများကို အထိုက်အလျောက်
တက်မြောက်ထားကြသည်။
မိုးလေဝသခန့်မှန်းခြင်း အတက္ပညာကို
နည်းစနစ်တကျ တက်မြောက်ထားသော ပုံစံမျိုး
မဟုတ်ဘဲ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက် လက်ဆင့်ကမ်း
အမွေဆက်ခံ၍ သိရှိထားသည့် ပုံစံမျိုးဖြစ်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။
မိုးလေဝသ ရာသီဥတု အခြေအနေများကို
ခန့်မှန်းတက်သည့် အတက္ပညာကို မည်သည့်
ခေတ်ကာလမှစ၍ သိရှိထားပြီး အသုံးချခဲ့သည်ကို
တိတိက်က်မပြောနိုင်သော်လည်း
ရှေးမြန်မာမင်းမ်ား လက်ထက်ကတည်းက
ထွန်းကားနေခဲ့ကြောင်း ခန့်မှန်းရသည်။
ယင်းထက်ပင် စောနိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆသည်။
အကြောင်းမှာ ရှေးဘုရင်များ လက္ထက္က
ရိုးရာမိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနည်းများဖြင့် 
ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော ရာသီဥတုအခြေအနေများကို 
ခန့်မှန်းခဲ့ကြပြီး ရိုးရာမိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနည်းများတွင် 
နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် မိုးလေဝသ အခြေအနေများကို
ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။ နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် 
မိုးလေဝသ အခြေအနေများကို ခန့်မှန်းနည်းသည် 
ရှေးအကျဆုံးသော နည်းပညာရပ်တစ်ခုဟု 
ဆိုနိုင်သည်။ ယနေ့အချိန်အထိလည်း 
အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်သည်။
ဥပမာဆိုရသော် တစ်နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ်
ထုတ်ဝေနေသော မဟာသင်္ကြန်စာသည်လည်း
နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် မိုးလေဝသ 
အခြေအနေများကို ခန့်မှန်းရေးသားထားသော 
တောင်သူများ အားထားရသည့် 
စာစဉ်တစ်ခု ဖြစ်နေသည်။
မဟာသင်္ကြန်စာတွင် လာမည့်နှစ် တစ်နှစ်လုံးအတွက်
မိုးကြီးမည်၊ မိုးခေါင်မည်၊ ရေကြီးမည် စသည်ဖြင့် 
ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော ရာသီဥတုအခြေအနေကို
နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် တင်ကြိုတင်ခန့်မှန်း
ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။
နက္ခတ္တဗေဒပညာဖြင့် မိုးလေဝသခန့်မှန်းနည်းများကို
ကျွန်တော့်အနေနဲ့ နားမလည်သောကြောင့် 
ချန်လှန်ထားခဲ့မည်ဖြစ်၍ အခြားသော 
ရိုးရာမိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနည်းမ်ားကို လေ့လာသိရှိသမျှ
ကြားဖူးနားဝရှိထားသည့်အတိုင်း ကြိုးစားပြီး
ရေးသားဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
လိုအပ်ချက် အားနည်းချက်မ်ား ပါရှိခဲ့ပါက 
ပြင်ဆင်ဖြည့်စွပ်ပေးပါရန် ကြိုတင်ကာ
မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မြန်မာ့ရိုးရာ မိုးလေဝသခန့်မှန်းနည်းများအကြောင်း
မေရးသားမီ မိုးလေဝသ၊ ရာသီဥတုနှင့်
မြန်မာရာသီစက်ဝန်းတို့၏ သိသင့်သိထိုက်သော
အကြောင်းအရာများကို ဦးစွာတင်ပြပါမည်။

#မိုးလေဝသ(Weather)နှင့် ရာသီဥတု(Climate) 
 
  မိုးလေဝသဟူသော ဝေါဟာရနှင့် 
  ရာသီဥတုဟူသော ဝေါဟာရနှစ်ခု၏ အဓိပ္ပါယ်ကို
  တချို့သော သူတို့က တူညီကြသည်ဟု
  ထင်မှတ်ကြသည်။ 
  အမှန်တကယ်တွင် ၎ ဝေါဟာရနှစ်ခုသည်
  အဓိပ္ပါယ်အားဖြင့် ကွဲပြားခြားနားလျက်ရှိသည်။
  မိုးလေဝသဆိုသည်မှာ တိုတောင်းသော
  အချိန်ကာလအတွင်း ဖြစ်ပေါ်သော တိုက်လေ၊ 
  လေဖိအား၊ အပူချိန်၊ စိုထိုင်းမှု၊ ဆီးနှင်းနှင့် 
  မိုးရွာကျခြင်း စသည်တို့ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်၍
  ရာသီဥတု၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ ရှည်လျားသော 
  ကာလအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော 
  အထက်ပါ မိုးလေဝသအခြေအနေများကို 
  စုစည်း၍ ခြုံငုံဖော်ပြခြင်းကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။

#မြန်မာပြည်နှင့် မုတ္သုံ( Monsoon )

  မုတ်သုံဟူသော ဝေါဟာရသည် 
  ရာသီဟု အဓိပ္ပါယ်ရသော အာရဗီဘာသာစကား
  မောဆင်(Mausim)မွ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။
  ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစဉ်တိုက်ခတ်နေသော
  လေလမ်းကြောင်းများရှိနေသကဲ့သို့ ဥတုအလိုက်
  ပြောင်းလဲတိုက်ခတ်နေသော လေကြောင်းများလည်း
  ရှိနေကြသည်။
  မုတ်သုန်လေသည် ဥတုအလိုက်
  ပြောင်းလဲတိုက်ခတ်သော လေမျိုးဖြစ်သည်။
  ၎ လေကြောင်းသည် ကုန်းနှင့် ပင်လယ်
  အပူအေအး မညီမျှမှုကြောင့် နွေဥတုတွင်
  ပင်လယ်မှ ကုန်းဘက်သို့ တိုက်ခတ်၍၊ 
  ဆောင်းဥတုတွင် ကုန်းမြေမှ ပင်လယ်သို့ 
  တိုက်ခတ်သည်။
  နွေရာသီတလျောက် အနောက်တောင်
  မုတ်တ်သုံလေ( Southwest Monsoon )သည် 
  ပင်လယ်ဘက်မှ အာရှတိုက်ကုန်းမြေတခွင်သို့ 
  ၅ လမွ ၆ လအထိ မှန်မှန် တိုက်ခတ်ပေးသည်။ 
  ဆောင်းရာသီတလျောက် မြောက်ကမ်ဘာခြမ်းမှ 
  အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေ( Northeast 
  Monsoon )သည် အာရှတိုက် ကုန်းမြေကိုဖြတ်၍
  ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာဘက်သို့ ၅ လမွ ၆ လအထိ 
  မှန်မှန် တိုက်ခတ်ပေးသည်။ 
  နွေရာသီတလျောက် အနောက်တောင်အရပ်မှ
  တိုက်ခတ်လာသော လေ လမ်းကြောင်းကိုသာ
  မုတ်သုန်လေ ဟု အသိများကြပြီး
  ဆောင်းရာသီတလျှောက် အရှေ့မြောက်အရပ်မှ
  တိုက်ခတ်သော လေ သည်လည်း မုတ်သုံလေ
ု  ဖြစ်သည်ကို သိရှိသူနည်းပါးကြသည်။
  မုတ်သုံဟု ပြောလိုက်သည်နှင့် အများစုသည် 
  မိုးရာသီ သို့မဟုတ် အနောက်တောင်အရပ်မှ
  ဝင်ရောက်လာသော ရာသီလေကိုသာ တွေးမြင်
  ထင်မှတ်မှားကြသည်။ ကျွန်တော်ကိုယ်၌လည်း
  ယင်းကဲ့သို့ပင် ထင်မှတ်ဖူးခဲ့သည်။
  အနောက်တောင် မုတ်သုံလေ တိုက်ခတ်နေသော
  ကာလအတွင်း မိုးရွာခြင်း၊ မုန်တိုင်းများဖြစ်ပေါ်ခြင်း
  စသည်တို့ကြောင့် အနောက်တောင် မုတ်သုံလေကို
  လူသိများခြင်းဖြစ်သည်။
  အာရှတိုက်အလယ်ပိုင်း ကုန်းတွင်းဒေသမှ
  တိုက်ခတ်လာသော အလွန်အေးသည့်
  အရှေ့မြောက် မုတ်သုံလေ ဝင်ရောက်လာမှုကို 
  တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်နှင့်  ဟိမဝန္တာတောင်တန်းတို့က
  ကာဆီးထားခြင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့
  ဝင်ရောက်သော်လည်း ရာသီဥတု မပြင်းထန်သဖြင့်
  လူသိနည်းခြင်း ဖြစ်တန်ရာ၏။ 
  မုတ်သုံလေသည် အာရှတိုက်၌ တရုတ်နိုင်ငံ၊
  ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ပါကစ္စတန်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် 
  မြန်မာနိုင်ငံတို့တွင် ဖြစ်ပေါ်တိုက်ခတ်လေ့ရှိ၍
  အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မုတ်သုံလေ
  ဖြစ်ဖော်တိုက်ခတ်မှု အမှန်ကန်ဆုံး၊ 
  အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။
  မြန်မာပြည်သည် မုတ်သုံလေ လမ်းကြောင်းပေါ်တွင်
  ကျရောက်နေသော မုတ္သုံရာသီဥတု စစ္စစ္ကို
  ရရှိအကျိုးခံစားရသည့် တိုင်းပြည်ဖြစ်နေသည်။ 

#မြန်မာ့ရာသီစက်ဝန်း
 
  မြန်မာပြည်၏ ရာသီဥတုအခြေအနေကိုလိုက်၍
  တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း နွေဥတု( ဂိမွာန )၊ 
  မိုးဥတု( ဝဿာန )၊ဆောင်းဥတု( ဟေမန္တ )ဟူ၍
  လေးလစီ အညီအမျှခွဲခြားထားသည်။
  ယခုအခါတွင် ယင်းကဲ့သို့ အညီအမွ် 
  ပိုင်းခြားထားခြင်း မပြုတော့ဘဲ နွေဥတုသည် 
  သုံးလခန့်၊ မိုးဥတုသည် ငါးလခန့်၊ ဆောင်းဥတုသည်
  လေးလခန့် စသည်ဖြင့် အသီးသီး ခွဲခြား
  သတ်မှတ်ထားသည်ဟု သိရသည်။
  မိုးလေဝသပညာအရ မြန်မာပြည်၏
  ရာသီဥတုအပိုင်းအခြားများကို မတ်လဆန်းမှ
  မေလ တတိယပတ်အထိ နွေဥတု၊ မေလ
  တတိယပတ်မှ အောက်တိုဘာလလယ်အထိ
  မိုးဥတု၊ အောက်တိုဘာလလယ်မှ ဖေဖော်ဝါရီလ
  ကုန်သည်အထိကို ဆောင်းဥတုအဖြစ်
  သတ်မှတ်ထားသည်။ 
  မြန်မာနိုင်ငံသို့ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ 
  စတင်ဝင်ရောက်သော ကာလသည် ရာသီဥတု
  အခြေအနေအလိုက် အပြောင်းအလဲရှိနိုင်ပြီး
  ယေဘုယျအားဖြင့် မေလ နှောင်းပိုင်းတွင်
  စတင်ဝင်ရောက်လေ့ရှိသည်။ 
  မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းဒေသများတွင်
  မုတ်သုံလေဝင်ရောက်သည့်ရက်နှင့်
  မြန်မာပြည်အထက်ပိုင်း ဒေသများသို့
  မုတ်သုံလေဝင်ရောက်သော ရက်သည်
  အနည်းငယ် ကွာခြားနိုင်သည်။
  မေလ နှောင်းပိုင်းတွင် အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ
  ဝင်ရောက်လာသည်နှင့် မိုးဦးကျသည်ဟု
  ဆိုနိုင်သည်။
  အောက်တိုဘာလလယ်တွင် အနောက်တောင် 
  မုတ်သုံလေ ဆုတ်ခွာသွားသည်နှင့်
  ၎င်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်မှ တိုက်ခတ်သော 
  အရှေ့မြောက် မုတ်သုံလေ စတင်ဝင်ရောက်သည့်
  ကာလကို ဆောင်းဦးရာသီဟုခေါ်ပြီး 
  ဖေဖော်ဝါရီလ ကုန်သည်အထိအား 
  ဆောင်းရာသီဟုခေါ်သည်။ မတ်လဆန်းမှ မေလ
  တတိယပတ်အထိကို နွေဥတုဟု သက်မှတ်သည်။

#မိုးရွာသွန်းခြင်း အခြေခံသဘောတရား

  အခြေခံအားဖြင့် မိုးရွာသွန်းရန်အတွက်
  ရေခိုးရေငွေ့ပါသော လေများသည် အေးလာရန်
  အထက်သို့မြင့်တက်သွားရမည်ဖြစ်သည်။
  လေသည် ပူနွေးသည့်အခါ အထက်သို့
  တက်မြဲဖြစ်ပြီး လေထုအပေါ်လွှာတွင်ရှိနေသော
  လေအေးနှင့် တွေ့သည်နှင့် ငွေ့ရည်ဖွဲ့ကာ
  မိုးရွာသည်။ 
  ထို့နည်းတူစွာ မုတ်သုံလေသည် ပင်လယ်ပြင်ကိုဖြတ်၍
  ရေခိုးရေငွေ့များပါသော လေသည်
  လေအေးနှင့် ထိတွေ့သည့်အခါ မိုးအဖြစ်ရွာချသည်။
  အနောက်တောင်မှ ဝင်ရောက်လာသော
  မုတ်သုံလေသည် ရခိုင်ရိုးမတောင်တန်း၊
  တနင်္သာရီရိုးမတောင်တန်းကြီးများနှင့် တွေ့သည့်အခါ
  အထက်သို့တက်သွားပြီး လေထုအပေါ်ယံလွှာ
  လေအေးနှင့် ထိတွေ့ပြီး မိုးရွာသွန်းသည်။
  အထက်ပါ ဒေသများသည် အခြားသော
  ဒေသများထက် မိုးရွာသွန်းမှု စောပြီး 
  မိုးရေချိန်လက္မလည်း များသည်ကို တွေ့ရသည်။
  ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မိုးအများဆုံးရွာသွန်းသော
  ဒေသများသည် အီကွေတာနှင့် နီးသောဒေသများ၊ 
  မုတ်သုံလေတိုက်ခက်ရာ အရပ်ဒေသများဖြစ်သည်။

#မြန်မာ့ရိုးရာ မိုးလေဝသကြိုတင်ခန့်မှန်းနည်းများ

  ရှေးလူကြီးများသည် မကြာမီအချိန်အတွင်း
  မိုးရွာတော့မည်ကို ကြိုတင်ကာသိရှိနိုင်ရန်
  "စောင်းဆရာ၊ ယားနာပွေးကွက်၊ ပါဒရက္က၊
  ပုရွက်ပလူ၊ အနုပြဒါး၊ ပေါင်းရှစ်ပါး" ဟူသော
  အလင်္ကာကို ရေးစပ်သီကုံးထားခဲ့သည်။
  "စောင်းဆရာ" -
  မိုးရွာတော့မည် ဆိုပါက ရေခိုးရေငွေ့ပါသော
  လေများကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်သည် 
  အေးလာသည်။ ထိုအခါ စောင်းကြိုးများလည်း 
  လျော့သွားလေ့ရှိ၏။ 
  စောင်းကြိုးများလျော့သွားသည်ကို သိသော 
  စောင်းဆရာသည် မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်ကို
  ကြိုတင်ကာသိရှိနိုင်သည်ကို ဆိုလိုသည်။
  "ယားနာပွေးကွက်" - 
  ယားနာ၊ ပွေးနာရှိသူများ ချက်ခြင်းဆိုသလို 
  ယားယံလာပါက မိုးရွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း 
  လင်္ကာအရ သိရသည်။
  "ပါဒရက္က" -
  ပါဒရက်ရောဂါသည်တွေ ညောင်းညာလာပါက
  မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်။
  "ပုရွက်ပလူ" -
  ပုရွတ်ပျံများ၊ ပလူမ်ား( အတောင်ပါသော
  ပုရွတ်ဆိတ်များနှင့် ခြများ )သည် မြေသင်းနံ့ကြောင့်
  ၎င်းတို့၏ အသိုက်အအုံမှ အပြင်သို့ ထြက္လာပါက
  မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်။
  "အနုပြဒါး" -
  ပြဒါးပွလာပါက မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်ကို
  သိရှိနိုင်သည်။
  ထို့အပြင် တစ်ကျောင်းတစ်ဂါထာ
  တစ်ရွာတစ်ပုဒ်ဆန်း ဆိုသည့် စကားအတိုင်း
  နယ်မြေ ဒေသအလိုက် အမျိုးမျိုးသော
  မိုးလေဝသခန့်မှန်းနည်းများလည်း ရှိနေကြသည်။

  ဥပမာ - ၁
  ကျွဲ( ဗမာကျွဲ ) လမ်းပေါ် သွားနေရင်း 
  လမ်းမပေါ်တွင် လမ်းအား ကန့်လန့်ဖြတ်၍ 
  ခွာယက်ပြီး သေးပေါက်ခဲ့သော်
  နောက်ရက်တွင် သေချာပေါက် မိုးရွာနိုင်သည်။
  ( မံလွဲဒေသမှ ဒေသခံများ ပြောပြ၍ သိခဲ့ရသည်။ ) 

  ဥပမာ - ၂
  တောထဲတွင် ငန်းမြွေ ဥအုနေသည်ရှိသော်
  ၎ ဥမ်ားမွ အကောင်မပေါက်မချင်း မိုးမရွာနိုင်ပါ။
  ( အင်းတော်မြို့မှ ဒေသခံတစ်ဦး ပြောပြချက်အရ
  သိရှိခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ) 

  ဥပမာ - ၃
  မိုးရွာရန် အချိန်နီးကပ်လာပါက ခြင်များ
  အများအပြားထွက်တက်သည်ကို သိရ၍
  မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်ကို ကြိုသိနိုင်သည်။ 
  ( ရှေးလူကြီးတို့၏ ပြောစကားအရ သိရသည်။ ) 

  ဥပမာ - ၄
  ပီးရစ်ဒါစူးငှက်( ကရင်အခေါ်  )
  ယင်း ငှက်ကလေးသည် အဖီးရစ်ဒါစူးရီး...
  အဖီးရစ်ဒါစူးရီး...ဟု အော်မြည်နေပါက
  မကြာမီအချိန်အတွင်း မိုးရွာတော့မည်ဟု 
  ကြိုတင်သိနိုင်ကြောင်း ဧရာဝတီတိုင်းမှ
  မိတ်ဆွေ ကရင်အမျိုးသားကြီးတစ်ဦး
  ပြောပြ၍ သိခဲ့ရသည်။ 
  ငှက် အော်မြည်သံ ... ထွက်သည့်အသံသည်
  ကရင်ဘာသာဖြင့် အဖီးရစ်ဒါစူးရီး ဟု
  ပြောနေသော အသံထွက်နှင့် တူညီနေပြီး
  ယင်း အသံထြက္ကို မြန်မာပြန်ကြည့်ပါက
  အဖွားရေ မိုးရွာတော့မည်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရကြောင်း
  သိရသည်။

  ဥပမာ - ၅
  ပုရွက်ဆိတ်များသည် နွေနှောင်းပိုင်းတွင်
  မိုးရာသီကာလအတွင်း သူတို့စားသောက်ရန်
  အစာတွေကို စုဆောင်းတတ်သော
  သဘာဝရှိသည်။ ပုရွတ်ဆိတ်များ
  အုံလိုက်ကျင်းလိုက် အစာတွေကိုချီလာပြီး
  သူတို့နေထိုင်ရာ အသိုက်အမြုံအတွင်းသို့
  သယ်ယူစုဆောင်းနေပါက မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်။
  သို့တည်းမဟုတ် အမြင့်တနေရာသို့ အစာမ်ား၊
  ဥမ်ားကို သယ်ယူနေပါက မိုးကြီး၊ ရေကြီးနိုင်ကြောင်း
  ကြိုတင် သိရှိနိုင်သည်။ 

  ဥပမာ - ၆
  နွေနှောင်းကာလတွင် ဘီလုံးငှက်သည်
  တောင်ပံ တဖျပ်ဖျပ်ခက်၍ ပျံတက်ပျံဆင်းပြုရင်း
  အော်မြည်နေပါက မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်
  ဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။
  ထိုကဲ့သို့ အော်မြည်နေရင်း ကောင်းကင်ထက်သို့
  ပျံတိုက်လိုက်၊ မြေပြင်သို့ ဆင်းသက်လိုက်
  ပြုလုပ်နေခြင်းသည် မိုးခေါ်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း
  တောင်သူဦးကြီးတို့က ယုံကြည်ကြသည်။
  ၎င်းအပြင် ဘီလုံးငှက်၏ အသိုက်မြုံ
  မျက်နှာဝ လည့်ထားသောဘက်မှ မိုးမလာဘဲ
  တခြားသော ဆန့်ကျင်ဘက်အရပ်ကသာ
  မိုးလေလာနိုင်ကြောင်း မှတ်သားဖူးသည်။

  ဥပမာ - ၇
  ကျွဲနွားများကို စားကျက်ထဲ လွှတ်လိုက်ပါက
  မြက်ကောင်းစားရရေးအတွက်
  ဥဒဟို သွားလာတက်သော သဘာဝရှိသည်။
  ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ဘဲ စားကျက်အတွင်းငြိမ်နေပြီး 
  အစာကိုသာ သဲကြီးမဲကြီး စားနေပါက
  များမကြာမီ မိုးရွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း 
  သိရှိနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၈
  မိုးတိမ်များသည် မိုးလေဝသ အခြေအနေကို
  သဲနွံစပေးလျက်ရှိသည်။
  ကောင်းကင်၌ မိုးတိမ္မ်ား မှောင်မဲနေသော်
  မကြာမီ မိုးရွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြိုသိနိုင်သည်။
  "တိမ်တေ လေဧစ် လျှပ်စစ်ပေဉ္စာ သံတယောဟူသည့်
  လင်္ကာဖွဲ့သည် မိုးရွာရန် တိမ်တွေတက်လာသည်ကို 
  (၃)ယူဇနာ အကွာကမြင်နိုင်ပြီး မိုးရွာရန်
  အချိန်နီးကပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ကြိုသိနိုင်သည်။ 
  သို့သော် ကောင်းကင်ယံတွင် မိုးတိမ္မ်ား
  တက်လာသည်နှင့် မိုးရွာတော့မည်ဟု
  ယတိပြတ် မဆိုနိုင်သော်လည်း မိုးရွာခါနီးတိုင်း 
  မိုးတိမ္မ်ားကို မိုးရွာမည့် ရှေ့ပြေးလက္ခဏာအဖြစ်
  မြင်တွေ့ရသည်။ 
  မြန်မာ့ဆိုရိုးစကားတွင် "မိုးဖြူမစဲ မိုးမဲမရွာ" ဟူသော
  ဆိုရိုးစကားကို ထောက်ရှု့ခြင်းဖြင့်
  မိုးတိမ်များအုံ့မှိုင်းနေရုံနဲ့ မိုးရွာမည်ဟု
  အတက်ပြောမရကြောင်း သတိချပ်သင့်သည်။
  ထို့ကြောင့်ပင် " နွားသိုးနဲ့ မိုး မခန့်မှန်းနဲ့ " ဟု
  ရှေးစကားများ ရှိခဲ့လေသည်။
  တခါ ညေန နေဝင်ခါနီးတွင် လျှပ်စီးလက်ပါက
  မိုးရွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်းကို
 "နေဝင်လျှပ်လက် ညမနက်" ဟူသော စကားအရ
  ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၉
  နွေနှောင်းရာသီတွင် ဖားရှာ/ငါးရှာသူတို့သည်
  ရရှိလာသော ငါးမ်ားကို ဗိုက်ခွဲကြည့်ပါက
  ဥမ်ား ရင့်နေသော် မကြာမီ မိုးကျတော့မည်
  ဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။
  ထို့အပြင် လယ်ပုဇွန်လုံးများ ကျင်းဝတွင်
  အပြင်ထွက်ရန် ဆိုင်းပြင်းနေပါက 
  မိုးရွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြိုသိနိုင်သည်။ 
  ဖားမ်ား အော်မြည်နေပါက မိုးရွာရန်
  နီးကပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၁၀
  ဘိစပ်ပင်( ဝါ ) ဂျာမနီပင်( ဝါ ) ရှမ်းပြေးပင်များ
  အပွင့် ပွင့်လာပါက မိုးကုန်သွားပြီဖြစ်ကြောင်း
  သိနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၁၁
  တောထဲ တောင်ထဲ သို့မဟုတ် မြက်ခင်းများ
  ခြုံတောများရှိ အပင်များတွင် ပင့်ကူအိမ်များ
  နေရာအနံ့ှတွေ့ရပါက မိုးကုန်ပြီဟု ကြိုတင်ကာ
  သိရှိနိုင်သည်။
  ကျွဲနွားခြေရာခွက်များအတွင်း ပင့်ကူအိမ်များ
  တွေ့ရပါက မိုးကုန်သွားကြောင်း သိနိုင်သည်။
  အိမ်ဖွဲ့၍ သားကောင်များကို ထောင်ဖမ်းတက်သည့်
  ပင့်ကူမျိုးနွယ်များကို "ကုန်းတံငါ"ဟု ဒေသခံတို့က
  ခေါ်ဆိုကြသည်။

  ဥပမာ - ၁၂
  နေအိမ်ခြံဝန်းအတွင်းသော်လည်းကောင်း၊
  လမ်းမထက်တွင်သော်လည်းကောင်း၊ 
  တီကောင်များ ဥဒဟိုသွားလာထားသည့် အရာများနှင့်
  တီကောင်များကို မ်ားမ်ားစားစား တွေ့ရှိရပါက
  မိုးကုန်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြိုတင်သိနိုင်သည်။ 

  ဥပမာ - ၁၃
  လယ်ကွင်းများ၊ ရေကန်များတွင် ရေအနည်ငယ်
  ရှိနေပါလျက် လယ်ပုဇွန်လုံးများ၊ ငါးမ်ား
  ကျင်းတူးနေပါက များမကြာမီ မိုးကုန်တော့မည်
  ဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၁၄
  မိုးကုန်ခါနီးတွင် ပလူကောင်များ အလင်းရှိရာသို့
  မြေကြီးထဲမှ အုံနှင့်ကျင်းနှင့် အမ်ားအျပား
  ထြက္လာပါက မိုးကုန်တော့မည်ဖြစ်၍
  လျှပ်စီးလက်ခြင်းနှင့် မိုးချိန်းသံများ ဆက်တိုက်
  ကြားရပါက မိုးကုန်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း
  ခန့်မှန်းနိုင်သည်။ 

  ဥပမာ - ၁၅
  ပိန်ညှင်းငှက်တို့သည် အများအားဖြင့်
  ရေတွင်းပျက်များ၏ နံရံတွင် အသိုက်အအုံကို
  ဆောက်လုပ်လေ့ရှိသည်။ 
  ၎င်းတို့ဆောက်လုပ်သော အသိုက်သည်
  ရေတွင်းထဲရှိ ရေမျက်နှာပြင်နှင့် နီးကပ်နေပါက
  မိုးခေါင်မည်ဖြစ်၍ တွင်းနှုတ်ခမ်းဝ မြေပြင်နှင့် 
  နီးကပ္စြာ တည်ဆောက်ထားပါက 
  မိုးကောင်းနိုင်သည်ဟု လူကြီးများ၏
  ပြောစကားများကို မှတ်သားဖူးသည်။

  ဥပမာ - ၁၆
  လင်းယုန်ငှက် အသိုက်သည် သစ်ပင်၏
  တောင်ဘက်အကိုင်းတွင် အသိုက်ပြုလုပ်ထားပါက
  မိုးနည်း၊ လေနည်းမည်ဖြစ်၍ မြောက်ဘက်
  အကိုင်းတွင်ပြုလုပ်ထားပါက မိုးကြမ်း၊ 
  လေကြမ်းနိုင်သည်။

  ဥပမာ - ၁၇
  တောင်ယာသမားတို့သည် ဖွတ်မြီးကိုကြည့်၍
  မိုးလေဝသ အကြောင်းပြောနိုင်ကြသည်။
  ဖွတ်မြီးတွင် ညှင်းပြောက်များရှိရာ 
  ၎ ညှင်းပြောက်တို့ အမြီးအရင်း၌ ထင်ရှားနေသော်
  မိုးဦးကောင်းမည် အမြီးအလယ်မှာ ထင်ရှားနေလျှင်
  မိုးလယ်ကောင်းမည် အမြီးအဖျား၌ ပေါ်နေပါက
  မိုးနှောင်းကောင်းမည်ဟု ကြိုတင်ပြောနိုင်ကြသည်။

  ဥပမာ - ၁၈
  လယ်ပုဇွန်လုံးကျင်းများ၏ ကျင်းနှုတ်ခမ်းဝတွင်
  လယ္ပုဇြန္က်စ္စာ( မြေစာ ) မတွေ့ရပါက
  လေထန်မည်ဖြစ်၍ က်စ္စာမ်ား တောင်ပို့လို
  မို့မောက်မြင့်တက်နေပါက မိုးကောင်းမည်။
  လယ်ပုဇွန်လုံးကျင်းများ ကုန်းမြင့်တွင် 
  တွေ့ရပါက ရေကြီးနိုင်သည်။ 
  ဘီလုံးငှက်ငယ်သည် ချိုင့်ခွက်၊ နွားခြေရာအတွင်း
  အသိုက္လုပ္ထားပါက မိုးကောင်းမည်။ 
  ကုန်းတွင် အသိုက္လုပ္ထားပါက
  မိုးမကောင်းနိုင်ပါ။ 
  ဗီလားကောင် သစ်ပင်အမြင့်တက်နေပါက
  မိုးကောင်းမည်။ ခင်ပုပ်ငှက်နှင့် တောက်တဲ့
  အော်မြည်သံ မကြာခဏ ကြားရပါက မိုးရွာမည်။ 
  အော်မြည်သံ အကြိမ်ရေများသော်
  မိုးကြီးရွာနိုင်သည်။ တချို့ကလည်း
  တောက်တဲ့ အော်မည်သံကို လေ မိုး၊ လေ မိုးဟု
  တလှည့်စီ ရေတွက်၍ နောက်ဆုံးပိတ်အော်သံ
  လေ မွာ ရပ်သွားပါက လေထန်မည် မိုး မွာ
  ရပ်သွားပါက မိုးကောင်းမည်ဟု
  ယုံကြည်ကြသည်။

  ဥပမာ - ၁၉
  မိုးစာငှက်( ဝါ ) စာခေါင်းကွက်
  အသိုက်တည်ဆောက်ပုံကိုကြည့်၍ 
  ဥတုကို အကြမ်းဖျင်း ခန့်မှန်းနိုင်သည်။
  မိုးစာငှက်တို့ အသိုက်ဆောက်တာ စောလျှင်
  မိုးဦးကျစောမည်ဖြစ်၍ နောက်ကျလျှင် 
  မိုးဦးနောက်ကျမည်ကို သိနိုင်သည်။
  အသိုက်များကို အများအပြားတွေ့ရပြီး
  ဝင်ပေါက်ကို ရှည်ရှည်ဆောက်ထားခဲ့သော်
  မိုးကောင်းနိုင်သည်ဟု ဒေသခံတို့ ပြောပြ၍
  သိခဲ့ရသည်။ 
  ထို့အပြင် အသိုက်မြင့်မြင့်ဆောက်သော နှစ်တွင်
  လေပြင်းမုန်တိုင်းကျမည့် အန္တရာယ်နည်း၍
  အသိုက်နိမ့်နိမ့်ဆောက်သည့် နှစ်တွင်
  လေပြင်းမုန်တိုင်း ကျရောက်တက်သည်ဟူ၍လည်း
  ဒေသခံတို့ ယုံကြည်ကြသည်။ 

  ဥပမာ - ၂၀
  သင်္ကြန်ကျသည့်နေ့ အိမ်ကြက်အလျင် တွန်ပါက
  မိုးဦးကောင်းမည်။ 
  တောကြက် အလျင်တွန်သော်
  မိုးနှောင်းကောင်းမည်။ 
  အိမ်ကြက်၊ တောကြက် ပြိုင်တူတွန်သည်ရှိသော်
  မိုးလယ်ကောင်းမည်။

  ဥပမာ - ၂၁
  စစ်ပင်များသည် နွေနှောင်းပိုင်းတွင်
  ရွက်ဟောင်းများကြွေကျပြီး ရွက်သစ်များ
  ထွက်လေ့ရှိသည်။ အသစ်ထွက်လာသော
  ရွက်သစ်များ မရင့်မခြင်း မိုးမမှန်သေးပါ။
  အရွက်များ ရင့်ရော်သွားမှသာ မိုးမှန်သည်ဟု
  ငယ်စဉ်ကတည်းက ကြားသိခဲ့ဘူးသည်။

  ဥပမာ - ၂၂
  ကျီးသိုက်များ အပင်မြင့်တွင် ပြုလုပ်ပါက
  လေနည်းမည် အနိမ့်တွင်ပြုလုပ်ပါက
  လေထန်မည်ဟူ၍လည်း တောင်သူတို့
  ယုံကြည်ကြသည်။

ယခုဖော်ပြခဲ့သော ရိုးရာမိုးလေဝသ 
ခန့်မှန်းနည်းများသည် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ သတ္တဝါများ
အပင်များကို ကြည့်ရှု့ လေ့လာ၍ ခန့်မှန်းနည်းဖြစ်၍
အောက်တွင် နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် ခန့်မှန်းနည်း
တချို့ကိုလည်း အကျဉ်းမျှ ရေးသားလိုက်ပါသည်။

မြန်မာ့ရိုးရာ မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနည်းများတွင်
တစ္ခု အပါအဝင်ဖြစ်သော ခန့်မှန်းနည်းတစ်မျိုးမှာ
နက္ခတ္တဗေဒနည်းဖြင့် ခန့်မှန်းခြင်းဖြစ်ပြီး 
ပမာပြရသော် - 
တပေါင်းလဆန်း (၁) ရက်နေ့ မွ (၃) ရက်နေအထိ
လေတိုက်ခတ်မှု အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်ပြီး 
မိုးလေဝသကို ခန့်မှန်းနိုင်သည်။
တန်ပေါင်းလဆန်း ၁ ရက်(ပုန်းမကြည် တင်သည့်နေ့) 
(၁) ရက်နေ့ လေတိုက်သော် မိုးဦးကောင်းမည်။ 
(၂) ရက်နေ့ လေတိုက်သော် မိုးလယ်ကောင်းမည်။
(၃)ရက်နေ့ လေတိုက်သော် မိုးနှောင်းကောင်းမည်ဟု
အယူအဆများရှိကြသည်။ 
တချို့သော တောင်သူဦးကြီးတို့ကလည်း 
ပုဗ္ဗကြယ်၏ ထွန်းလင်းသည့်ပုံစံ လေတိုက်ခတ်မှု
စသည်တို့ကို ကြည့်ရှု့၍လည်း မိုးဦး၊ မိုးလယ်၊ 
မိုးနှောင်း ကောင်း၊ မကောင်း 
ကြိုတင်ကာ နိမိတ်ဖတ်နိုင်ကြသည်။

မြန်မာ့တောင်သူများသည် မိုးဦးကျရက်အဖြစ်
ဖျောက်ဆိတ်ကြယ် ခေါ် ကြတ္တိကာကြယ်
( Pleiades ) ကောင်းကင်ယံ၌ ထွက်ပေါ်သည့် 
နေ့ရက်သည် မိုးဦးကျသည့်နေ့အဖြစ် သက်မှတ်ထားကြသည်။
မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့မှ စတင်ရေတွက်ပါက
၄၅ ရက်ပြည့်မြောက်သော ရက်နေ့သည်
ဖျောက်ဆိတ်ကြယ် ထွက်ပေါ်မည့်နေ့ဖြစ်သည်။
တနည်းဆိုရသော် နှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့မှ
နောက် ၄၅ ရက်ပြည့်သော် မိုးဦးကျပြီဖြစ်ကြောင်း
သိနိုင်သည်။
မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့တွင် မိုးရွာသွန်းပါက
ဖျောက်ဆိတ်ကြယ် မျက်နှာသစ်သည်ဟု ခေါ်ဆိုပြီး 
မိုးဦး၊ မိုးလယ်၊ မိုးနှောင်း သုံးပါးလုံး
မိုးကောင်းမည်ဟု တောင်သူတို့က ယုံကြည်ကြသည်။
ထို့အပြင် မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ၁၄၀ 
ပြည့်လျှင် ဖျောက်ဆိတ်ကြယ် မွန်းတည့်ကြောင်း
ဖျောက်ဆိတ်ကြယ် မွန်းတည့်သောနေ့သည်
( နံနက် အာရုံတက်ချိန် ) မိုးရာသီကုန်ဆုံးပြီး
ဆောင်းရာသီသို့ ကူပြောင်းသွားပြီဖြစ်ကြောင်း
မှတ်သားဖူးသည်။
တချို့ကလည်း နှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့မှ
၁၄၆ ရက်ပြည့်မှသာ မိုးကုန်သည်ဟု ဆိုကြသည်။
လူကြီးများက "သောက်ရေအိုး" ဟု အလွယ် မှတ်သားထားခိုင်းသည်။

#မြန်မာ့ရာသီနဲ့ အလင်္ကာ

ရှေးလူကြီးများသည် ရာသီအလိုက် 
မိုးရွာသွန်းမှုကို နှောင်းလူတို့ သိရှိစေရန်ရည်ရွယ်၍ လင်္ကာများဖြင့် ရေးစပ်သီကုံးကာ ပညာအေမြ
လက်ဆင့်ကမ်းပေးခဲ့ကြသည်။
ရာသီဖွဲ့ လင်္ကာများစွာမှ လင်္ကာတချို့ကို 
မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များသိရှိနိုင်ရန် ရှာဖွေလေ့လာ၍
ရေးသား ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

"တန်ခူးမည်မှတ် ဖက်ဆွတ်ရေတိုး သင်္ကြန်မိုး

တန်ခူးလဆန်းတွင် ဖက်ဆွတ်မိုး ရွာတက်ပြီး
ယင်း မိုးသည် ကာလရှည်ကြာစွာ မိုးပြတ်ပြီးမှ
ပထမဆုံးရွာသွန်းသည့် မိုးဖြစ်သောကြောင့်
သစ်ရွက်ဆွေး၊ ဖက်ရွက်ဆွေးများပေါ်သို့
ကျရောက်ပြီးမှ ရေရသဖြင့် လူတို့မသောက်သုံးပါ။
တချို့ကလည်း ဖက်ရွက်များ ကြွေကျအောင်
ရွာသည့်မိုးဟု ဆိုကြသည်။
တန်ခူးလအတွင်း သင်္ကြန်ကာလမတိုင်မီ
ရွာသောမိုးကို သင်္ကြန်အကြိုမိုး၊ သင်္ကြန်ကျပြီးမှ
ရွာသွန်းလျှင် သင်္ကြန်လက်ဆေးမိုးဟု ခေါ်ကြသည်။

"ကဆုန်အတွင်း မြေသင်းပျံ့ပျံ့ မိုးနှံ့နှံ့

ကဆုန်လတွင် နွေကာလတစ်လျောက် 
ပူပြင်းနေသော မြေပေါ်သို့ မိုးရွာချလိုက်သဖြင့်
မြေသင်းရနံ့ သင်းပျံ့နေပြီး မိုးသည်လည်း
နေရာအနှံ့ ရွာသွန်းနိုင်ကြောင်း ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။

"နယုန်မိုးသေး မြက်သားမွေး

နယုန်လတွင် မိုးဖွဲလေးများကျတက်ပြီး
မြက်ပင်ကလေးများ ပေါက်ကြကို
ရည်ညွှန်းသည်။ 

"ဝါဆိုတကြောင်း မိချောင်းဖွေးဖွေး မိုးအေးအေး

ဝါဆိုလတွင် မိချောင်းပန်းများပွင့်၍ မိုးတစိမ့်စိမ့်
ရွာသွန်းကြောင်း အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

"ဝါခေါင်တကြောင်း၊ ထနောင်းကြောင်ခြစ်၊
ဆူးရစ်ပွင့်ကာ မိုးမရွာ၊ ရွာပါသော်လည်း
မိုးမသည်း

ဝါခေါင်လတွင် မိုးမရွာကြောင်း၊ ရွာလျှင်လည်း
မိုးမသည်းကြောင်း အဆိုရှိပြန်သည်။

"တော်သလင်းတိမ်ညို၊ စဖိုသည်ဆင်းရဲ မိုးမစဲ

တော်သလင်းလတွင် မိုး အဆက်မပြတ်
ရွာသွန်းသောကြောင့် စားဝတ်နေရေး
အကျက်ရိုက်ပုံကို ဖော်ညွှန်ဟန်တူသည်။

"တော်သလင်း မြစ်တွင်းသင်ဖြူးခင်း

တော်သလင်းလတွင် လေအားပျော့သောကြောင့်
မြစ်ရေပြင်သည် လှိုင်းကြက်ခွပ်မရှိပဲ ပြန့်ဖြူးနေသည်။
လှေပြိုင်ပွဲများပင် ကျင်းပနိုင်ကြသည်။

"သီတင်းကျွတ်တွင် ပလ္လင်ဆေးမိုး ရွာသွန်းဖြိုး

သီတင်းကျွတ်လတွင် ရွာသွန်းသော မိုးကို
ပလ္လင်ဆေးမိုး သို့မဟုတ် သင်ပုတ်ဆေးမိုးဟု
ခေါ်သည်။

"တန်ဆောင်မုန်းတွင် ဆီးနှင်းတပြိုက် မိုးကလိုက်

တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ဆီးနှင်းများ
ဖြိုက်ဖြိုက်ကျနေသော်လည်း တခါတရံ
မိုးရွာတက်သည်ကို ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။
ယင်းမိုးရွာမှသာ ဖုံးတုံးလုံးတုံးဖြစ်နေသော
စပါးမ်ား အစေ့အဆံအောင်မည်ဖြစ်သည်ကို
"လုပ်မိုးကောင်းပေမယ့် စားမိုးခေါင်လျင်
အချည်းနှီးပဲဟု တောင်သူတို ဆိုစမှတ်ရှိကြသည်။

"နတ်တော်ရောက်ငြား မိုးသားမငြိမ် ဆင်ရာတိမ်

နတ်တော်လတွင် မိုးသားတိမ်ဆိုင်များသည်
ကောင်းကင်၌ ငြိမ်သပ်မှုမရှိပဲ လှုပ်ရှားနေကြောင်း
ဆိုဟန်ရှိသည်။ 

"ပြာသိုချမ်းပြင်း ဆီးနှင်းရောယှက် နှမ်းပုံဖျက်

ပြာသိုလတွင် ဆီးနှင်းရောယှက်နေသည့်
မိုးသေး မိုးဖွဲတို့ ရွာသွန်းပါက နှမ်းရိတ်သိမ်းကာ
နေလှမ်းအခြောက်ခံထားသည့် နှမ်းပုံတို့
ပျက်ဆီးတက်သည်ကို ဖော်ညွှန်ခြင်းဖြစ်သည်။

"တပို့တွဲ နွဲ၍ရွာခြင်း သံမိုးကြွင်း

တပို့တွဲလတွင် မိုးကြွင်းမိုးကျန်ရွာတက်ကြောင်း
အဓိပ္ပါယ်သက်ရောက်သည်။

"တပေါင်းလည်းကူး မိုးသားကြူး

တပေါင်းလတွင် မိုးမရွာသော်လည်း 
မိုးသားတိမ္လိပ္မ်ား တွေ့ရကြောင်းကို
အလင်္ကာတွင် ဖော်ကြူးထားသည်။

#မြန်မာ့ရာသီဥတုကို ဖော်ညွှန်းသော စကားပုံနှင့်
   ဆိုရိုးစကားများ -

- မိုးတောင်က၊ ပွေးပေါင်က 
- မိုးစေန၊ လေရာဟု 
- တောင်ကလာမှမိုး၊ ဒေါင်ဒေါင်မြည်မှအိုး 
  သုံးလွန်းတင်မှကြိုး
- မိုးလေဝသမှန်မှန်ပြော တောက်တဲ့ကိုလူချော 
- ဝါဆို ဝါခေါင် ရေဖောင်ဖောင်
- တော်သလင်းမိုး ကန်သင်းကျိုး
- တော်သလင်းနေ ပုဇွန်သေ
- မိုးနဲ ့နွားသိုး အစိုးမရ
- နှာရည်ယိုရွဲ တပို့တွဲ
- နေ့ပူလို့ညချမ်း တပေါင်းလသရမ်း
- ပေါက်လဲပွင့်စ တပို့တွဲလ

နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ ပြောလိုသည်မှာ 
ရှေးယခင်ကာလက ယခုမျက်မှောက်ခေတ်ကဲ့သို့  
ခေတ်မီ မိုးလေဝသတိုင်းတာရေး ကိရိယာများနှင့် နည်းပညာရပ်များ မပေါ်ပေါက်သေးသောကြောင့် 
သဘာဝတွင် ရှိနေသော တိရစၦာန်မ်ား၏ 
သွားလာလှုပ်ရှားပုံ၊ နေထိုင်ကျက်စားပုံ အစရှိသည့်
အပြောင်းအလဲများကိုကြည့်ရှု့၍
မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။
၎င်းအပြင် အပင်များ၏ ပွင့်သီးပုံ၊ ရွက်ဟောင်းကြွေ၍
ရွက်သစ်ဝေပုံတို့ကို ကြည့်ရှု့၍လည်း မိုးလေဝသကို
ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။ 
ယခုအခါ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်
ရိုးရာမိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနည်းများကို သိရှိသူ
တဖြည်းဖြည်း နည်းပါးလာသောကြောင့် နောင်တချိန် ပျောက်ကွယ်သွာမည်ကို စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိ၍ 
ကြိုးစားလေ့လာကာ ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။
အမှားအယွင်းများ လိုအပ်ချက်များ ပါရှိခဲ့ပါက
ကျွန်တော်၏ လေ့လာမှု အားနည်းချက်ကြောင့်
ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားလိုသည်။
ဝေဖန်အကြံပြုပေးပါရန်လည်း မေတ္တာရပ်ခံပါသည်။

 Source; NyanMyint (Facebook) 

Comments